Arap-İsrail savaşından sonra Arap ülkelerinin petrole zam yapmasıyla 1973 Petrol krizi dönemi başlamıştır. 1950 yılında başlayan tüketim harcamaları zaten bir krizin başlangıcını haber veriyordu. 1960 yılından hızlanan tüketim hızı ve üretimin yavaş olması krizin büyümesine yol açmıştı. Bu kriz Türkiye dahil olmak üzere bütün dünyaya etki etmiştir. İnsanlık tarihinin başladığı yer olarak bilinen Ürdün, daha önce ticaret yolu iken, daha sonra Ürdün’de petrol olduğu keşfedilmiştir. Petrol, 20. Yüzyılın başında keşfedilmeye başladıktan sonra Arap ülkelerindeki petrol kaosu var olmaya başlamıştır. Zaten yıllardır bu bölgelerdeki kaos, hakimiyetini sürdürmeye devam ediyor. Ürdün hem dini yönden hem de ticari yönden çok iyi bir konumdadır.
Yazıda Neler Var?
1973 petrol krizi neden oldu?
1973 petrol krizinin iki ana nedeni vardı. Bunlardan ilki 1971’de Bretton Woods ekonomik sisteminin çökmesi, ikincisi ise 1973’te başlayan Arap-İsrail Savaşı’dır.
1944’te uygulamaya konulan Bretton Woods ekonomik sisteminde, tüm yerel para birimleri dolara sabitlendi ve dolar, altına çevrilebilen tek para birimi olarak kabul edildi. Amerika Birleşik Devletleri’nin 1971’de bu ekonomik sistemden çıkışını ilan etmesinin ardından altına endeksli dolar dalgalanmalar yaşadı. Amerika Birleşik Devletleri’nin bu kararını önce İngiltere ardından gelişmiş Avrupa ülkeleri takip etmiş ve hem dolar hem de diğer ülke para birimleri hızla değer kaybetmiştir. Petrolün fiyatını dolarla belirleyen üretici ülkeler, doların değer kaybetmesi nedeniyle ciddi kayıplar vermişler ve petrol fiyatlarını yükselterek ülkelerine akan gelirleri artırmaya çalışmışlardır.
Petrol Krizinin İsrail ile Bağlantısı
2.Dünya savaşından sonra kurulan İsrail, komşularıyla iyi ilişkiler sürdürememiştir. Sürekli topraklarını genişletmek için savaş başlatmıştır. İsrail’in bu savaşlarında elde ettiği başarı 6 gün savaşından sonra başlamıştır. 6 gün savaşından sonra İsrail Devleti, topraklarını genişletmeye başlamış ve birçok Batı devletinden de destek almıştır. Araplar, İsrail’in karşısında her zaman yenik duruma düşmüştür. Arapların elindeki tek güçlü silah petroldür. 1960 yılından sonra OPEC kurulmuştur. OPEC’in açılımı petrol ihraç eden ülkeler birliğidir. Bu ülkeler petrol fiyatlarına karar vermekteydi. Petrol, özellikle gelişmiş ülkeler tarafından önemli bir konuma sahipti. Arap hükümetleri, 1973 yılında petrol fiyatlarını arttırmaya başladılar. Bu olaydan sonra 1973 Petrol Krizi başlamıştır. Bu olay tüm dünyanın dengesini bozmuştur. Arap ülkeleri ve İran devleti kısa bir süreliğine dünyanın en güçlü devletleri haline gelmiştir. Japonya ve İngiltere İsrail ile olan ilişkisine ara vermiş ve petrol üreten devletlerle arasını iyileştirmiştir. Avrupa devletleri İsrail için, işgal ettikleri topraklardan geri çekilmelerini istemiştir. Dünya o dönem ambargo kelimesini kullanmaya başlamıştır. O dönemde insanlar araçlarını bırakıp eskiden olduğu gibi hayvanları binek aracı olarak kullanmaya başladılar.
Batı Ülkeleri ve Türkiye’de Petrol Krizi
Batılı gelişmiş ülkeler bu krizi kolay bir şekilde atlatmıştır. Çünkü 1973 Petrol Krizi döneminde Avrupa ülkeleri, üretim yapan ülkeler için bankadan kredi tahsis etmekteydi. Ayrıca Batı Avrupa, artan petrol fiyatlarını kendi sanayile mamullerine ve teknolojilerine yansıtmışlardır. Batının teknolojisinde silah üretimi Arap ülkeleri için önemli bir noktaydı. Arap ülkeleri Batı’dan silah alırken, Batı da Arap ülkelerinden petrol almıştır. Dolayısıyla pahalı alış-satış baş göstermeye başlamıştır. Bu krizden en fazla etkilenenler de gelişmemiş ülkeler oldu. Arap ülkeleri gelişmekte olan Müslüman ülkeler için yeterli bir yardım uygulamamıştır. Batı için kurulan komplo, geri kalmış ve gelişmekte olan ülkeleri etkilemiştir. Etkilenen ülkelerden biri de Türkiye’dir. Ülke bu açığı kapatmak için dış borçtan yararlandı. Petrol krizi ekonomik krizin başlaması için ciddi ve önemli bir dönüm noktasıydı.
1973 petrol krizinin 6 farklı sonucu
Tüm dünyayı etkisi altına alan 1973 petrol krizinin sonuçları şöyle sıralanabilir:
- Petrolün varil fiyatı bir yılda 3 dolardan 12 dolara çıktı.
- Sanayinin gelişmiş olduğu Batı Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde özellikle otomotiv sektörü büyük zarar gördü.
- Japonya bu krizde Arapların yanında yer alarak İsrail ile ilişkilerini olabilecek en alt düzeye indirmiştir.
- İngiltere Araplara yönelik ambargoyu kaldırdı ve İsrail’e silah ambargosu koydu.
- Sürekli artan petrol fiyatları nedeniyle Avrupa ülkelerinde üretilen ürünlerin üretimi artmış bu da enflasyona neden olmuştur.
- Amerika Birleşik Devletleri bu durum karşısında geri adım atmamış ve gerekirse Basra Körfezi’ne de saldıracağını açıklamıştır.
Eğiticinin Eğitimi Sitemizi Twitter hesabımızdan yeni gelişmeleri takip edebilirsiniz.
